Hoe is het zo ver kunnen komen? Wat is er mis met de toeristische trekpleister – zeg maar bedevaartsoord – bij uitstek in de Eifel? Recente gebeurtenissen leken beterschap te brengen in de financiële toestand, kon dit faillissement dan niet worden vermeden? De achtergrond waartegen dit verhaal zich afspeelt is er een van loze beloften, grootheidswaanzin, politieke intriges, blufpoker, afrekeningen en platte commercie. In deze bijdrage gaan we op zoek naar verklaringen. We proberen te begrijpen hoe erg de toestand werkelijk is en hoe het verder moet met de 'Ring.

Eigendom

Voor een goed begrip is het verstandig eerst duidelijkheid te scheppen rond de eigendom en de verscheidene vennootschappen rond de 'Ring. Het vastgoed van de Nürburgring is ondergebracht in de Nürburgring GmbH, voor 90% eigendom van deelstaat Rheinland-Pfalz en 10% in handen van het “landkreis” Ahrweiler. De exploitatie ervan werd in 2009 door minister-president Kurt Beck uit handen gegeven aan de commerciële onderneming Nürburgring Automotive GmbH (NAG). Enkele jaren ervoor was de idee ontstaan om de Eifel en de kostelijke Nürburgring een nieuw elan te geven met het project “Nürburgring 2009”. Bezieler Beck ging er voor 100% voor. Het principe was eenvoudig: het beheer van de 'Ring zou aan private investeerders worden toevertrouwd terwijl de Landsregering een pachtvergoeding zou ontvangen, een win-win situatie. In die jaren was het GP-circuit al wat aan het slabakken (40mln € schuld in 2006), terwijl de Nordschleife wel erg grote bezoekersaantallen liet optekenen.

Financiering door de privé

Een groep private investeerders geleid door Jörg Linder (eigenaar van Mediinvest en Lindner Hotels & Resorts) en Kai Richter (eigenaar van Cash Settlement & Ticketing GmbH, kortweg CST) vormden de Nürburging Automotive GmbH (NAG), niet te verwarren met de Nürburgring GmbH die altijd eigendom van de deelstaat is gebleven. De NAG kreeg de pacht toegekend en begon de grootse plannen van Kurt Beck te ontwikkelen. Ze zagen het zo mogelijk nog grootser dan de minister-president. Op basis van wat achteraf sterk overdreven bezoekersaantallen bleken te zijn – factor 2 tot 2,9 te hoog – werden grootse infrastructuurwerken uitgevoerd om de Nürburgring tot een toeristische toplocatie met internationale uitstraling om te toveren.

De omgeving van het GrandPrix-circuit onderging een metamorfose. Langs de vernieuwde 258-weg met ondertunneling kwamen een Lindner luxehotel (31mln €),  Lindner vakantiepark (23mln €),  uitgaanscomplex Eifeldorf met café's en restaurants (36mln €), kartbaan, ring°kino bioscoop,  overdekt winkelcentrum ring°boulevard  met business center (72mln €), museum ring°werk (74mln €), casino en de snelst accelererende rollercoaster ter wereld (die nooit heeft gewerkt). Het hele project werd door tegenstanders smalend “Nürodisney” genoemd, omwille van de megalomane afmetingen. In totaal werden werken uitgevoerd en schulden gemaakt voor 330 miljoen euro. Een rapport van de Europese Commissie sprak recent echter over 524 miljoen euro. Deze investeringen werden rechtstreeks en onrechtstreeks gedragen door de Nürburgring GmbH, gefinancierd door pachtvergoedingen van de NAG. De deelstaat tekende borg voor alle investeringen.

Een haar in de boter

Al kort na de start van de werken in 2009 kwam de positie van de deelstaatminister van financiën Deubel in het gedrang omwille van ongedekte cheques vanwege de privé-investeerders. De toon was gezet: Deubel moest aftreden, de investeringsprojecten gingen door. Het eerste volledige activiteitsjaar van de NAG was 2010. Er waaide een nieuwe wind over het circuit van Nürburg. De marketingmolen draaide op volle toeren, maar niet tot ieders tevredenheid. Er kwam een strak beleid met merkwaardige keuzes waaronder een nieuw en peperduur kaartbetaalsysteem (aangekocht bij het bedrijf CST van Kai Richter) en een dure verplichting om hotelnachten te boeken (jawel, in het Lindner luxehotel) bij evenementen.

Het ging pas echt goed mis in november 2010. De NAG besloot toen eenzijdig om de vergoedingen die de Industriepool (zie inzet) voor testfaciliteiten op de Nordschleife voor het komende jaar 2011 zou moeten betalen, te vertienvoudigen. De pool nam dat niet en dreigde meermaals met opstappen. Uiteindelijk werd een compromis gevonden, maar toch diende de industriepool vanaf 2010 veel dieper in de buidel te tasten om over hetzelfde aantal testdagen te kunnen beschikken.

INZET: De Industriepool is een groepering van een 40-tal toeleveranciers uit de automobielsector, waaronder grote namen als Porsche, BMW, Mercedes-Benz, Pirelli, Bridgestone, Alfa Romeo, Toyota, Nissan e.a. De pool koopt gezamenlijk testtijd en -faciliteiten op de Nordschleife. In 2010 betaalden ze hiervoor 1 miljoen euro. NAG besliste eenzijdig dit naar 10 mln euro op te trekken. Daarop dreigden Porsche en BMW op te stappen, iets wat Pirelli later ook werkelijk zou doen. Porsche heeft NAG ook indirect onder grote druk gezet door het circuit Nardo in Zuid-Italië aan te kopen, te renoveren en er een nieuw handlingparcours aan toe te voegen. Ook de andere grote constructeurs als BMW en Alfa legden zich initiëel toe op hun andere testfaciliteiten in respectievelijk Spanje en Italië en draaiden de geldkraan naar NAG dicht. 

Naast deze dramatische ontwikkeling ging het ook op andere vlakken bergaf met de 'Ring, de goed-nieuwsshow van de landsregering en de NAG-bestuurders ten spijt. Zo stelde EU-commissaris voor mededinging Almunia in oktober 2010 een onderzoek in naar onrechtmatige staatssteun van de regering aan een private onderneming na een tip van de groenen. Naast de officiële, publieke pachtverbintenis bij het rekenhof van Rheinland-Pfalz blijkt er een niet vrijgegeven deel te bestaan die confidentiëel blijft, wat voor veel wrevel zorgt. En tot slot gaat ook de lokale bevolking in het verweer omwille van de toenemende concurrentie van de 1000 extra bedden en vele extra bars en restaurants die nu gevuld moeten worden rond de 'Ring. De hotels in de omgeving voelen het in hun portefeuille. Daarnaast werden ook tegenstanders (o.a. racers en lokale pers) door NAG geïntimideerd en voor de rechtbank gesleept omdat ze zich publiek tegen de NAG hadden uitgelaten. Een eerste teken was ook het opstappen (gedwongen) van Kai Richter, die zich trouwens nog zal mogen verantwoorden voor onregelmatigheden met het systeem van peperdure betaalkaartdiensten (ingevoerd door CST).

Faillissement

In 2011 werden de ticketprijzen voor Touristenfahrten op de Nordschleife al met een derde de hoogte in gejaagd. Toen dat in 2012 opnieuw gebeurde, kwam er opnieuw luid protest. Deze keer bleven ook een deel van de ronderijders weg. Ook met de bezoekersaantallen op evenementen gaat het niet beter.

Na het chronisch uitblijven van de pachtvergoedingen van NAG aan Nürburgring GmbH, kwam minister-president Kurt Beck (van socialistische SPD signatuur) eerder dit jaar dan toch in actie. In februari 2012 gooide hij de private investeerders eruit door alle lopende contracten met de NAG te verbreken. Dat maakte slechts weinig indruk op Lindner die intussen nog steeds de sterke man is bij NAG. Hij heeft de gebouwen desondanks nog steeds niet verlaten en verzet zich sterk tegen de lopende uitzettingsprocedure. De strijd wordt voor de rechtbank gevoerd. De Europese Commissie kwam ook nog eens roet in het eten gooien door een financiële injectie van 13 miljoen euro van de deelstaat aan de Nürburgring GmbH niet toe te staan. Beck kon niet anders dan op 18 juli aan te kondigen de boeken neer te leggen. Hoewel hij zeker niet vrijuit gaat, lijkt hij zich wel vast te bijten in het dossier en zoekt nog steeds naar oplossingen om het faillissement af te wenden. Bij deelstaatverkiezingen in 2011 ging zijn partij al zwaar achteruit en moest hij de fors gegroeide Groenen opnemen in zijn coalitieregering. Maar waarschijnlijk zit ook het aankomende verkiezingsjaar 2013 er ook voor iets tussen, dan legt de kiezer de krachtsverhoudingen voor de bondsdag (federaal parlement) uit.

De Europese Commissie stelde in de nasleep van het faillissement dat hun onderzoek uitwees dat de financiële steun van Rheinland-Pfalz aan de Nürburgring en NAG opliep tot 524 miljoen aan kredieten tegen gunsttarieven. Deze zouden volgens de Europese regels een onrechtmatig concurrentiëel voordeel hebben betekend voor het legendarische racecircuit. In een uitgelekt intern document becijferde het boekhoudkantoor Dornbach & Partner op vraag van de deelstaat Rheinland-Pfalz de totale waarde van de 'Ring-immobiliën. Deze zou 98 tot 126 miljoen euro bedragen. De netto schuld wordt geraamd op ruim 400 miljoen euro. Een eventuele verkoop van de omlopen zou zo slechts een klein deel van de totale schuld kunnen afdekken.

De toekomst van de 'Ring is dus nog hoogst onzeker. Bernie Ecclestone heeft een blitzbezoek gebracht aan de Nürburgring om te helpen die toekomst veilig te stellen. Hij gaf aan alles te willen doen om het autosporterfgoed te bewaren, maar dat hij zelf heeft aangeboden om het circuit te kopen, ontkent hij. We zullen het wellicht nooit weten, maar hij staat alvast niet bekend als een belangeloze weldoener. Lindner maakt zich tegelijk sterk dat ook hij met Ecclestone praat en 'zijn' NAG de pacht nog steeds heeft tot 2040. Ondanks de verbreking poogt hij toch nog een langetermijncontract uit de brand te slepen voor de F1, maar Ecclestone zou te veel vragen. Vermoed wordt dat Lindner eveneens zijn kans zal wagen om de immobiliën op te kopen mochten die openbaar verkocht worden. Intussen heeft de curator wel bevestigd dat alle lopende engagementen van dit jaar gerespecteerd zullen worden. De evenementenkalender zal dus afgewerkt worden, evenals de Touristenfahrten. Uitstel van executie?

Bronnen: www.spiegel.de, www.sueddeutsche.de/, www.20832.com, www.bild.de, www.mediinvest.de, www.nuerburgring.de, www.savethering.org, www.love-the-ring.de, www.sport-auto.de

Tekst: Francis Braekeleire