Autofans ging even geleden rijden met de nagelnieuwe Toyota bZ4X en vond in zijn interieur… gewoon een rond stuurwiel. Volgend jaar wordt dat model echter optioneel voorzien van een zogenaamde ‘yoke’ in de stijl van een vliegtuigknuppel, en dat bracht ons aan het denken. Welke afwijkingen op het traditionele stuur zijn er nog zoal de revue gepasseerd?

Tesla ‘Yoke’

Het vliegtuigstuur van de Toyota bZ4X is helemaal niet de eerste van zijn soort, want na een kijkje in de fotogallerij van Tesla snap je meteen waar de Japanners hun kaas gegeten hebben. Begin vorig jaar onthulden de Amerikanen namelijk een subtiele facelift voor hun Model X en Model S, en het opvallendste daaraan was het ‘halve’ stuur. Dat lijkt wel uit een Formule 1-auto — of uit een lijnvliegtuig — te zijn geplukt, en wordt momenteel ook echt gemonteerd op de productieversie van de Model S Plaid. Tesla zijnde wordt er relatief weinig uitleg gegeven omtrent het hoe en waarom van dit stuur, maar gebruikers melden alvast gemengde ervaringen…

Saab ‘Prometheus’

Ook een stuuridee van Saab moet natuurlijk aan de luchtvaartindustrie doen denken, en dat wordt bevestigd door deze interessante joystick. Die zat straaljagergewijs rechts van de bestuurder van deze Saab 9000 gemonteerd, en zat daar om een al even typische reden. Volgens de immer doordachte Zweden was een conventioneel stuurwiel namelijk een tikkende tijdbom bij een aanrijding, want dat is het eerste waar je als bestuurder tegenaan botst. De joystick die Saab als deel van het 'Prometheus'-project ontwikkelde nam dat gevaar weg. Daar kwam echter wel één gevaar voor in de plaats, want de conceptauto met deze knuppel erin was zo oncontroleerbaar dat het risico op een ongeval exponentieel toenam. Het bleef dus vanzelfsprekend bij een wild idee…

Citroën ‘Fixed Hub’-stuur

Deze variatie op het stuurwiel haalde het wel tot het productiestadium, en verscheen zelfs jarenlang op verschillende modellen zoals de C4 en C5. In de vroege nillies kregen ze bij Citroën namelijk het lumineuze idee om het centrale gedeelte van het stuur vast te zetten op de stuurkolom terwijl het eigenlijke wiel eromheen draait. De reden daarvoor was gelijkaardig aan Saabs motivatie: doordat de airbag altijd in dezelfde positie bleef was je veiligheid niet afhankelijk van hoe je stuur stond tijdens een ongeval. De uitwerking was gelukkig een stuk geslaagder dan die van de ‘Prometheus’-joystick, want tot ieders verbazing bemoeilijkte dit concept het sturen weinig tot niet. Het blijft ons wel een mysterie hoe dit complexe ontwerp ooit kostentechnisch levensvatbaar gebleken is.

Peugeot ‘i-Cockpit’

We blijven binnen de voormalige PSA-groep, want ook concerngenoot Peugeot heeft zo zijn eigen kijk op het stuurwiel. En die ‘kijk’ mag je letterlijk nemen, want in zowat elke Peugeot van het voorbije decennium staar je niet door maar wel over het stuurwiel om het instrumentarium te zien. Dat deden de Fransen om twee redenen: enerzijds staan de tellers zo dichter bij de voorruit waardoor je de ogen minder van de weg moet afwenden, en anderzijds kan het stuur zo kleiner en dichter tegen de bestuurder gehouden worden voor extra rijgevoel. En geloof het of niet, maar na wat gewenning kan je hier wel degelijk best fijn mee sturen.

Subaru XT

Terwijl het Citroën-stuur van hierboven er alles aan doet om de knopjes op dezelfde plaats te houden tijdens het manoeuvreren, lijkt deze creatie van Subaru je net zo hard mogelijk te willen verwarren. Het L-vormige middenstuk van het stuurwiel moest vooral doen denken aan de luchtvaart — waar hebben we dat nog gehoord — en werd daarom ook aangevuld met een heuse knuppel van een versnellingspook en een digitaal instrumentarium dat doet denken aan een uitgestrekte startbaan. Het asymetrische ontwerp van het stuur maakte het er echter niet makkelijker op om intuïtief het middelpunt te bepalen, laat staan om de knopjes erop terug te vinden. Subaru vond er dan maar niet beter op dan het merendeel van de knoppen op twee drukke clusters naast het stuur te plaatsen.

Austin Allegro ’Squircle’

Symmetrie kan dus wel handig zijn, maar waarom moest een stuur ook weer rond zijn? Die vraag stelde de Austin Allegro, een auto die verder zo kleurloos is dat hij het waarschijnlijk bij die ene vraag hield. Toegegeven: vierkantige stuurtjes zijn vandaag de dag schering en inslag op sportievere modellen, maar deze Austin was één van de eersten die het concept in productie bracht en ook één van de meest ‘gewone’ auto’s ooit om zo’n stuur mee te krijgen. Anders moeten we het doorgaans gaan zoeken in modellen als de Ford GT of de Chevrolet Corvette.

Mercedes 300 SL kantelstuur

‘Gewoon’ was de Mercedes-Benz 300 SL daarentegen helemaal niet, en zijn stuurwiel al evenmin. Deze Duitser was de snelste productiewagen van zijn tijd, en viel aan de buitenzijde al op door zijn vleugeldeuren. Net als die portieren was zijn omlaag kantelend stuurwiel gewoon een noodzaak in het ontwerp, en de twee kenmerken zijn zelfs onlosmakelijk met elkaar verbonden. Doordat de structurele dorpels van de auto zo hoog waren konden er namelijk geen normale deuren gemonteerd worden, en die hele constructie bemoeilijkte de instap in die mate dat je er met een gewoon stuur al helemaal niet meer in zou geraken. De enige oplossing was dus om een stuurwiel te monteren dat tijdens het in- en uitstappen plat langs de stuurkolom kon kantelen.

Ken jij nog gekke stuurideeën uit de auto-industrie? Laat het ons weten in de comments!